در میان هیاهوی شهر بزرگ مشهد و در جریان اجرای طرح های عمرانی و توسعه شهر ، باغی کهن در گوشه ای از شهر همچنان پا برجا است و تا به امروز نگهبان خاطرات و وقایع بسیاری در سینه سبز و حافظه تلخ خود بوده است و از همین رو است که می توان ارزشی فرهنگی ورای سابقه تاریخی اش متصور شد .
باغی صد ساله که روز های پر فراز و نشیب زیادی در گذر زمان به خود دیده ولی این روزها مهجور مانده و گردشگران تور مشهد کمتر سراغی از آن می گیرند . باغ خونی که شکلی ذوزنقه ای دارد در اوایل قاجار ، در بخش جنوبی خارج از حصار های شهر مشهد با وسعت ۵/۶ هکتار ساخته شده است . با توجه به عکس های هوایی سال ۱۳۳۵ شمسی ، در این باغ سه بنای جداگانه وجود داشته که دو بنای مستقر در ضلع شمالی تخریب شده اند ولی عمارت اصلی باغ خونی با وسعتی در حدود ۸۷۹ متر مربع در مرکز باغ قرار دارد .
مالک باغ خونی حاج محمد مهدی تاجر قندهاری بوده است اما با توجه به رویداد های سیاسی وقت در اختیار کنسولگری روسیه به فرماندهی ژنرال سرکسی میکولوتوف قرار گرفت و پایگاه به توپ بستن مسجد گوهر شاد توسط ارتش تزاری روس بود که از آن جا مردم متحصن در بارگاه حرم مطهر رضوی را با توپ شرپنل به خاک و خون کشیدند . باغ خونی مدتی به عنوان کنسولگری روسیه در مشهد و سپس مدتی به نام دفتر بازرگانی دولت روسیه ، در اختیار روس‌ها قرار گرفت و در نهایت با فروپاشی کمونیسم ، روس ها در سال ۱۳۶۹ شمسی باغ را برای همیشه ترک کردند . اولین سند این باغ در سال ۱۳۱۷ شمسی به اداره مالیه زده شد که پس از انقلاب به بانک کشاورزی تعلق گرفت و بعد از آن هم این باغ به نیروی انتظامی واگذار شد و در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
باغ خونی کجای مشهد واقع شده است؟
باغ خونی مشهد در فاصله 500 متری از حرم مطهر در حد فاصل میدان بیت المقدس ( فلکه آب ) و در ضلع شمال شرقی میدان بسیج ( فلکه برق یا فلکه گل خطمی ) و در انتهای خیابان عنصری قرارگرفته است و گردشگران تور مشهد می توانند به طور رایگان از آن بازدید نمایند .
طبق نظر تاریخ شناس معروف مشهدی استاد سیدی ، خون ، خین ، خونیک و خانیک تلفظ های مختلف واژه‌ای پهلوی به معنای چشمه است و احتمالا وجود چشمه ای در این باغ دلیل این نامگذاری است . البته عده ای هم بر این باورند که در حادثه به توپ بستن حرم مطهر رضوی ، روس ها پیکر شهدا را به این باغ منتقل و دفن کردند و از آن به بعد این باغ به باغ خونی شهرت یافت .
در نهایت آنچه حائز اهمیت است آن است که باغ خونی باغی تاریخی است و متعلق به عموم مردم بوده به همین جهت حفاظت و احیای آن ضروری می نماید . در همین راستا پتانسیل بالای باغ خونی جهت جذب بیشتر گردشگران خارجی تور مشهد می تواند منجر به کسب درآمد و اعتبار گردد . درآمدی که می توان بخشی از آن را در جهت حفظ و نگهداری و مرمت و بهینه سازی مجموعه استفاده نمود .
