يكي از هفت روستاي شگفت انگيز در جهان
كه به روستاي لي لي پوتها نيز مشهور است روستاي ماخونيك نام دارد. اين روستا در شرقي ترين قسمت استان خراسان جنوبي واقع شده و در ميان كوههاي خالي از علفزار جاي دارد. خانه هاي سنگي و خاكي بسيار كوچك كه از شاخ و برگ درختان پوشيده شده است در اولين نگاه توجه هر بيننده اي را به خود جلب مي نمايد . در اكثر خانه ها به غير از يك در ورودي بسيار كوچك كه به زحمت ميتوان وارد آن شد ورودي ديگري وجود ندارد . بنا به نظر كارشناسان ميتوان گفت هدف اين سبك معماري در درجه نخست جلوگيري از اتلاف سرما و گرما ميباشد. خصوصيت بارز اين روستا اين است كه با گذشت زمان همچنان بافت قديمي روستا حفظ شده و خانه هاي كوچك خشتي گلي بدون حياط و عاري از هر پنجره اي كه همگي در مجاورت هم بنا شده اند هيچ تغييري نكرده است . يك ويژگي بارز ديگر اين روستا مردمان روستاست كه از زمان قديم بعلت فقدان وسايل حمل و نقل و قاطر همه چيز را بر پشت خود گذاشته وحمل ميكردند و در اثر تحمل فشار زياد كار و نيز نبود تغذيه و آب مناسب قدشان رشد نكرده است . البته در حال حاضر ساكنان اين روستا اكثرا قد متوسط رو به بالا دارند و اكنون عبداله ماخونيكي و نجمه الدين بهارمست دو طايفه باقي مانده از لي لي پوتهاي اين روستا هستند. مردم اين روستا بدليل نداشتن دسترسي مناسب براي تهيه ملزومات زندگي لباسها و كفشهاي خود را با دست خود تهيه مي نمايند و در زمستان از رنگ زرد و قرمز و در بهار از رنگهاي شاد و درفصل تابستان از رنگ آبي استفاده ميكنند. مردم اين روستا تا پانزده سال قبل تنها از غذاهايي نظير شلغم وچغندر استفاده ميكردند و آنها را بصورت آبپز ميخوردند ويا با آرد مخلوط كرده و آش درست ميكردند كه در اصطلاح محلي به آن پختيك ميگفتند. همچنين اهالي روستاي ماخونيك تا چهل سال قبل عقايد عجيبي داشتند مثلا چاي را ماده مخدر ميدانستند و سيگار نمي كشيدند و خوردن گوشت را حرام ميدانستند و نيز تماشاي تلويزيون را گناه مي پنداشتند . باتمام اين تفاسير روستاي ماخونيك به لحاظ سادگي در سبك معماري خود ميتواند به عنوان ميراث معنوي مردم شناسي مهمي تلقي شود . از صنايع دستي مهم اين روستا فرش بافي ، سبدبافي، توربافي، پلاس بافي و توليد ظروف سفالي ميتوان نام برد. به جرات ميتوان گفت اين سرزمين ساده و افسانه اي در ميان هفت روستاي اعجاب انگيز جهان همواره ميدرخشد و براي گردشگران خارجي و داخلي يادآور داستان افسانه اي گاليور ميباشد.
